Tijdens de zomermaanden sprokkelde ik ideeën voor een nieuwe katern op deze website. Het doel: mijn lezers praktische tips meegeven ter versterking van hun communicatie. Dit is mijn eerste schrijftip.
Passieve zinnen maken je teksten vaak lang en langdradig. Ze halen de vaart uit je verhaal. Vervang ze, waar dat kan, door actieve zinnen. Maar hoe herken je actieve en passieve zinnen? Werkt een actieve zin altijd beter dan een passieve? En hoe vorm je je zinnen om zodat ze voor je gaan werken? De antwoorden krijg je in dit blogbericht.
Actieve versus passieve zinnen
In passieve zinnen ligt de nadruk niet op degene die handelt maar op de handeling zelf.
Passieve zinnen vertragen je tekst vaak. Schrijf je er meerdere na elkaar, dan kan er verwarring ontstaan over degene die handelt.
In actieve zinnen gaat de aandacht naar degene die handelt.
Actieve zinnen brengen meer schwung in je teksten. Je creëert er vaart mee en bouwt er spanning mee op.
Actieve zinnen zijn ook persoonlijker en rechtdoorzee.
Zet je een passieve zin om naar een actieve, dan wordt jouw zin krachtiger en vaak ook korter. Dat bevordert de leesbaarheid van jouw tekst.
In onderstaande voorbeelden gaf ik de voorkeurszinnen een blauwe kleur.
Hoe herken je passieve zinnen?
Ze bevatten passieve werkwoorden als kunnen, zullen, worden, zijn, hebben en willen.
Laat passieve werkwoorden zoveel mogelijk weg.
Let op: Vaak zijn deze werkwoorden essentieel in een zin en is schrappen geen optie. Herkennen waar je ze wel kunt schrappen, vergt wat vaardigheid.
Schrijf niet: Je kan ons komen bezoeken tijdens de opendeurdag.
Beter is: Bezoek ons tijdens de opendeurdag.
Vorige week werden de nieuwe brochures verdeeld.
Vorige week verdeelden we de nieuwe brochures.
Ze bevatten een constructie met ‘door’
Deze trui werd door mijn oma gebreid.
Mijn oma breide deze trui.
Ons nieuwe filiaal werd gisteren ingehuldigd door de burgemeester.
De burgemeester huldigde gisteren ons nieuwe filiaal in.
Onthoud dat je bij het omzetten van passief naar actief altijd op zoek gaat naar wie of wat handelt. Soms moet je dieper graven om dat te achterhalen.
Gooi niet alle passieve zinnen overboord. Ook passieve zinnen hebben hun plaats in het geheel.
Wanneer is een passieve zin wel op zijn plaats?
Als je niet weet wie of wat handelt en je het woord ‘men’ wilt gebruiken in je tekst.
Geef altijd de voorkeur aan een passieve zin boven een actieve zin met ‘men’.
Men zegt dat hij dat plan volgend jaar al wil realiseren.
Er wordt gezegd dat hij dat plan volgend jaar al wil realiseren.
Als je twee zinnen beter op elkaar wilt laten aansluiten
In de boekhandel vind je nu ‘Zomerkind’. Mijn zus schreef deze roman vorig jaar.
In de boekhandel vind je nu ‘Zomerkind’, de roman die mijn zus vorig jaar schreef.
Als je nadruk wilt leggen op een bepaald zinsdeel
De leraar weet dat er in zijn klas hard gewerkt wordt.
Het slachtoffer werd onderkoeld teruggevonden in zijn wagen.
Als je de persoon die handelt bewust vaag wilt houden of je je eigen (actieve) rol wilt verdoezelen
Helderheid schep je er niet mee. ‘Wie zal wat doen?’ vraagt je publiek zich misschien af.
U moet dit probleem vandaag nog aanpakken.
Wordt: Dit probleem moet vandaag nog aangepakt worden.
Morgen neem ik een beslissing.
Wordt: Morgen wordt er een beslissing benomen.
Als je verwarring of dubbelzinnigheid wilt voorkomen
Dat is de boom die de houthakker heeft geveld.
Dat is de boom die door de houthakker geveld werd.
Het vergt wat vaardigheid om te herkennen waar een passieve zin past in jouw tekst en waar je hem beter vervangt door een actieve. Soms is het ook een kwestie van aanvoelen. Jouw tekst luidop voorlezen helpt je om te ontdekken waar passieve zinnen de vaart uit jouw tekst nemen en waar ze actiever en korter kunnen.
Leesbaarheid
Heb je een website met daarop de plug-in Yoast?
Zelfs in de gratis versie controleert deze tool jouw online teksten op een aantal parameters die de leesbaarheid bevorderen. Eentje daarvan is ‘Lijdende vorm’. Laat jij zinnen met de lijdende vorm – passieve zinnen – zo veel mogelijk achterwege, dan meldt Yoast jou: “je gebruikt voldoende actieve vorm. Dat is goed!”
Beantwoordt jouw tekst aan de leesbaarheidsnorm, dan krijg je een groene smiley cadeau. Fijn om na te streven maar laat het geen struikelblok zijn in je zelfexpressie.
Loop jij vast in actief en passief?
Kan ik jou helpen om jouw schrijfproces te vergemakkelijken?
Mail of bel me. Dan bekijken we samen waar ik hulp kan bieden.
